Bijstand­regels voor jongeren

Indiendatum: 17 apr. 2023
Antwoorddatum: 9 mei 2023

Naar aanleiding van uw vragen d.d. 17 april 2023 inzake bijstandsregels voor jongeren delen wij u het volgende mede.

Alvorens uw vragen te beantwoorden eerst even het volgende.

Sinds de kinderopvangtoeslagaffaire staat hardvochtigheid in wet- en regelgeving hoog op de politieke agenda in Den Haag. In toenemende mate is het besef doorgedrongen dat wet- en regelgeving soms hardvochtig is en star overheidshandelen het leven van mensen kan ontwrichten. Dat geldt ook voor onderdelen van de Participatiewet, die bedoeld is als vangnetregeling van de sociale zekerheid en mensen inkomensondersteuning moet bieden en weer aan het werk helpen. Landelijk wordt momenteel het rapport "Participatiewet in balans" uitgewerkt, dat moet leiden tot hervorming/versoepeling van de Participatiewet, ook voor jongeren. De verwachting is dat een wetswijziging niet eerder dan medio 2024 of misschien zelfs pas op 1 januari 2025 in werking zal treden. Dat duurt dus nog (te) lang en bovendien is de inhoud nog onbekend. Daar gaan we niet op wachten.

Vraag 1

Hoe kijkt het college aan tegen het stoppen van strengere bijstandsregels voor jongeren en hoe gaat het college daar op dit moment mee om in Heerlen?

Antwoord

Voor jongeren tot 27 jaar die een beroep doen op de Participatiewet gelden andere regels. Zij moeten volgens de wet eerst vier weken zelfstandig zoeken naar een opleiding of werk voor ze werkbemiddeling en een uitkering kunnen krijgen en de vrijlating van inkomsten uit arbeid is op hen niet van toepassing. Die wettelijke regels waren tijdens coronatijd tijdelijk versoepeld, maar gelden weer sinds 1 oktober 2021. In Heerlen volgen wij de wet en hanteren de wettelijke zoektermijn van 4 weken. Als dat in individuele gevallen tot problemen leidt wordt maatwerk toegepast en wijken we af (omgekeerde toets).

Vraag 2

Heeft Heerlen heeft nog steeds de bedenktijd van vier weken voor jongeren die een bijstandsuitkering aanvragen. Is het college bereid dit aan te passen? En welke andere versoepelingen die Utrecht inzet kan en gaat Heerlen overnemen?

Antwoord

Dat jongeren vier weken moeten wachten is een wettelijke bepaling en geen Heerlens beleid. De gemeente Utrecht zet twee tijdens de coronatijd tijdelijk versoepelde maatregelen voort. De vier weken zoektermijn blijft afgeschaft en de vrijlating van inkomsten uit arbeid wordt ook op jongeren toegepast. Dat gaan wij ook invoeren. Daarnaast gaan we nog een derde versoepeling invoeren: het

verhogen van de hoogte van de jongerentoeslag voor jongeren van 18 tot 21 jaar die niet meer thuis wonen en geen beroep op ouderlijke ondersteuning kunnen doen.

Vraag 3

Wat doen Heerlense jongeren nu om de wachttermijn te overbruggen, als ouders niet kunnen bijdragen in wonen en slapen?

Antwoord

Er bestaat weliswaar recht op uitkering vanaf de meldingsdatum, maar zonder ouderlijke ondersteuning kan langer wachten op de uitkering leiden tot geld lenen of (meer) rood gaan staan en in de schulden terecht komen. Zoals aangegeven in het antwoord op de eerste vraag houden wij ons aan de wet, maar passen wel maatwerk toe als dat nodig is.

Vraag 4

Wat zijn de gevolgen voor onze Heerlense samenleving, in de overlevingskans modes van deze jongeren?

Antwoord

Strikte toepassing van de verplichte zoektermijn naar werk of opleiding kan voor extra problemen zorgen. Het risico bestaat dat jongeren afhaken en helemaal uit beeld verdwijnen. Stress en geldproblemen kunnen leiden tot dakloosheid, schulden en crimineel gedrag. Dat willen we natuurlijk niet, want daar is niemand bij gebaat. Daarom gaan we de bijstandsregels voor jongeren verbeteren door

sneller bestaanszekerheid en ondersteuning te bieden.

Vraag 5

De Volkskrant geeft aan dat 70% van de jongeren die recht hebben op een bijstandsuitkering deze niet aanvraagt. Hoe zit dit in Heerlen, en hoe gaat het college proberen deze groep nog beter te bereiken?

Antwoord

Heerlen had vroeger een apart jongerenloket. Dat is een aantal jaren geleden gestopt, maar JENS, Standby!, bureau VSV (RMC-taak) en Werk voor Heerlen zijn doorgegaan met een sluitende aanpak. In het huidige coalitieakkoord staat de ambitie om weer te komen tot een aanpak in de geest van het jongerenloket om jeugdwerkloosheid te voorkomen. Daar zijn we momenteel mee bezig.

Vraag 6

Wanneer er een raadsbesluit nodig is om deze wijzigingen door te voeren, wanneer kunnen we hiervoor dan het voorstel verwachten ?

Antwoord

Concreet gaan we voor jongeren van 18 tot 27 jaar drie dingen doen: 1.De zoektermijn van vier weken afschaffen;
2.De vrijlatingsregeling van inkomsten uit arbeid toepassen en 3.De jongerentoeslag verhogen tot de alleenstaandennorm.

Om dat te kunnen doen moeten beleidsregels worden aangepast en dat kan het college doen. Daar is geen raadsbesluit voor nodig. Uiteraard zullen we u wel over de aanpassingen informeren.