Vragen Géron Zorgen om Russisch gas maar vooral zorgen om duur­zaamheid

Indiendatum: 1 mrt. 2022
Antwoorddatum: 1 apr. 2022

Geachte mevrouw Géron,

Naar aanleiding van uw vragen d.d. 1 maart 2022 inzake zorgen om Russisch gas en duurzaamheid delen wij u het volgende mede.

Vraag 1) Wat is er terechtgekomen van de unaniem aangenomen motie sjoemelstroom uit 2018 waarvan het dictum luidde:”In aansluiting op de nadrukkelijke wens van de raad over te stappen naar een volledig duurzame energieleverancier.”? Let wel: energie in de zin van álle vormen van energie (kolen, olie én gas).

Door de Zuid-Limburgse gemeenten zijn gezamenlijk contracten afgesloten met De Vrije Energie Producent, voor duurzame groene elektriciteit en klimaat- gecompenseerd gas.
Heerlen is al in 2003 serieus aan het werk gegaan met de energietransitie om de klimaatverandering te beperken en los te komen van fossiele energiedragers en de afhankelijkheid van dubieuze regimes. Bijvoorbeeld door de overstap op elektrische auto’s, het Parkstad-zonnepanelenproject, projecten voor sportaccomodaties, het mijnwater-project etc. Het Heerlen-van-Vandaag is op dit vlak al het Heerlen-van- Morgen!

Op het mijnwater zijn inmiddels tal van (grote) gebouwen aangesloten, zoals het nieuwe CBS kantoor, het Atrivé gebouw, het APG kantoor, de Nieuwe Nor, het nieuwe Stadskantoor en binnenkort ook zwembad Hoensbroek en het raadhuis. Ook zijn veel gebouwen in Heerlerheide – Centrum daar al op aangesloten. Uitbreiding met het zwembad centrum en het Romeins Museum ligt in het verschiet nog los van initiatieven voor de uitrol in woonwijken.

Vraag 2) Welk doorslaggevend criterium is gehanteerd bij de tender voor het laatste nu lopende energiecontract? Was dat laagste prijs? Of is er om echt groene stroom gevraagd in de aanbesteding?

Conform het dictum van de motie was duurzaamheid bij de gunning een eis en dat betekent groene stroom aangetoond door middel van garanties van oorsprong.

Vraag 3) Intussen blijkt uit onderzoeksjournalistiek dat Heerlen in een rijtje GAZprom-afnemers verschijnt. Ook voor elektriciteit blijken wij grijze stroom af te nemen i.p.v. groene stroom. Kunt u bevestigen van wie en van waar de energie (dus alle vormen van energie) vandaan komt die Heerlen inkoopt. Hoe serieus neemt Heerlen de diverse crises en waaruit gaat dat nog blijken? Denk daarbij ook aan het meest recente alarmerende rapport van het Klimaatpanel van de Verenigde Naties (IPCC).

In 2018/ 2019 heeft er een voor het collectief Zuid-Limburg een Europese aanbesteding inkoop elektriciteit en gas plaats gevonden. Deelnemers waren naast gemeente Heerlen (vrijwel) alle Zuid-Limburgse gemeenten, MECC Maastricht en brandweer Zuid-Limburg.
Deze aanbesteding heeft geresulteerd in een contract voor de levering van gas aan o.a. de gemeente Heerlen door De Vrije Energie Producent (DVEP). De gemeente Heerlen neemt uitsluitend gas af van DVEP en heeft dus geen contract voor de levering van gas met Gazprom.

Herkomst gas
Evenals alle andere gasleveranciers in Nederland koopt DVEP Nederland het gas in op TTF-ENDEX. Dat is de groothandelsbeurs voor gas. Dat betekent dat de beurs de tegenpartij is en er geen zicht is op waar het gas precies vandaan komt. Op dit moment wordt ca. 15% Russisch gas op de TTF-ENDEX aangeboden. Daarmee bestaat de kans dat een deel van de leverantie aan het collectief Zuid-Limburg Russisch gas is.

Contractuele positie en afweging
Vanuit de vigerende aanbesteding is gemeente Heerlen partij voor het lopende contract met DVEP. Wij willen graag in afstemming met de partners binnen de vigerende aanbesteding, te weten regiogemeenten, MECC Maastricht en brandweer Zuid-Limburg, aansluiten bij de landelijke lijn om na te gaan wat de mogelijkheden en gevolgen zijn om de afname van Russisch gas te heroverwegen en hoe hier vervolgens naar te handelen.
De (on)mogelijkheden om de lopende contracten voortijdig eenzijdig te beëindigen, de contracten met nog maximaal één jaar (voor het optiejaar 2023) te verlengen dan wel nieuwe aanbestedingsprocedure(s) op te starten en die per 1-1-2023 te laten ingaan, zijn onderdeel van die nadere afweging. Gezien de grote tekorten en onzekerheden op de gasmarkt momenteel, is het onzeker of een nieuwe aanbesteding succesvol kan worden afgerond.

Aanbestedingswet
Op basis van een eerste analyse is het volgens de Aanbestedingswet op dit moment juridisch niet mogelijk om de lopende contracten voortijdig te beëindigen zonder (financiële) risico’s en Russisch gas en/of een partij als Gazprom uit te sluiten van de procedure voor aanbesteding inkoop gas.

Het aanbestedingsrecht betreft een gesloten systeem van dwingende- en facultatieve uitsluitingsgronden. Daar mag een aanbestedende gemeente niet zelf zaken aan toevoegen. Het onderdeel zijn van een moedermaatschappij die (deels) eigendom is van een staat die oorlog voert is geen uitsluitingsgrond.
De VNG wijst erop dat het kabinet aan de Europese Unie moet vragen om de regels voor de gasmarkt en aanbestedingen aan te passen. Gemeenten kunnen dat niet zelf. “Pas als de regels zijn aangepast, is het mogelijk voor energieleveranciers, en daarmee ook voor de Nederlandse consumenten, om Russisch gas uit te sluiten”, aldus de VNG.
Uiteraard blijven wij de ontwikkelingen hieromtrent nauwgezet volgen en zullen wij u over het verdere verloop en de nadere afweging informeren.

Hoogachtend,
burgemeester en wethouders van Heerlen,

de gemeentesecretaris a.i.
de burgemeester