Schrif­te­lijke vragen Plusquin Func­ti­o­neren Veilig Thuis en hulp­ver­lening bij huiselijk geweld

Indiendatum: 26 nov. 2020
Antwoorddatum: 17 dec. 2020

Naar aanleiding van uw vragen d.d. 26 november 2020 inzake het functioneren van Veilig Thuis en hulpverlening bij huiselijk geweld, delen wij u het volgende mede.

Vraag 1) Kent het college het artikel “Confronterend onderzoek: hulpverlening huiselijk geweld niet effectief” uit de Limburger van 25 november jl.?

De publicatie waar u naar verwijst betreft een online artikel op de website van de Limburger. Het college heeft kennisgenomen van het daarop gebaseerde en publiceerde artikel in de Limburger op 26 november 2020.

Vraag 2) Kan het college schetsen hoe het verloop is en welke instellingen betrokken (kunnen) zijn na een melding van huiselijk geweld bij Veilig Thuis? Graag alle voorkomende paden schetsen.

Onderaan deze brief en in de bijlage staan schematische overzichten. Onderaan in de brief het proces dat aangeeft welke stappen in het kader van de meldcode (huiselijk geweld en kindermishandeling) gevolgd worden als een melding binnenkomt bij de Lokale Toegang en advies gevraagd wordt bij Veilig Thuis.

In de bijlage hoe Veilig Thuis een melding van huiselijk geweld oppakt en welke stappen doorlopen worden, waarbij in dit overzicht de casus uiteindelijk altijd wordt overgedragen van Veilig Thuis aan, ofwel de Lokale Toegang van de gemeente ofwel een andere hulpverleningsinstelling.

Afhankelijk van het soort casus betrekt onze Lokale Toegang de huisarts, Jeugdgezondheidszorg van de GGD-ZL, onderwijsinstelling, JENS, STAND-BY!, Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis, Bureau Jeugdzorg of de William Schrikker Groep, Veiligheidshuis Parkstad en de politie.

Vraag 3) Wat is volgens het college de belangrijkste oorzaak dat slechts in 30% van de gezinnen waar huiselijk geweld gemeld werd dit geweld na (langdurige) interventie is gestopt?

Er is volgens ons niet één of belangrijkste oorzaak te benoemen waarom in 30% van gezinnen het geweld na (langdurige) interventie stopt. Huiselijk geweld is een complex probleem waarbij allerlei zaken tegelijk een rol (kunnen) spelen zoals armoede, verslavingen en trauma’s bij ouders.

Het is altijd een combinatie van factoren en complexiteit van de problematiek waarom in het ene gezin een aanpak wel lukt en bij het andere gezin niet of langer duurt. De problematiek binnen de gezinnen die te maken hebben met huiselijk geweld zijn heel divers en vergen derhalve elk een integrale en op maat gerichte gezins- en persoonsaanpak. Dat kost tijd en de inzet van velen.

Vraag 4) De PvdD vindt het absoluut onaanvaardbaar dat er maar in 1/3 van de gezinnen waar huiselijk geweld werd gemeld het geweld kon ophouden door een langdurige interventie. Bent u het met de PvdD eens dat ieder geval van huiselijk geweld er één te veel is? Zo ja, welke stappen gaat het college ondernemen om het huiselijk geweld in Heerlen aanzienlijk terug te dringen?

Wij zijn het met u eens dat elk voorval van huiselijk geweld er een te veel is. Onze inzet is en blijft er onverkort op gericht het huiselijk geweld terug te dringen en te stoppen. En ook wij zien graag dat het aantal gezinnen waarbij de interventies succesvol zijn, groeit, dat moge voor zich spreken. Daar blijven we ook met z’n allen aan werken en ons voor inzetten, ook onze hulpverleningspartners.

Ook zij blijven steeds zoeken naar een zo optimaal mogelijke hulpverlening. En dat betekent elk jaar opnieuw samen investeren in de aanpak van huiselijk geweld.
Zo wordt volgend jaar de visie gefaseerde ketenzorg binnen de hulpverlenings- instanties uitgerold die een ieder op dezelfde wijze laat kijken naar huiselijk geweld problematiek. En loopt er sinds oktober van dit jaar als pilot een Zuid Limburgs multidisciplinair overleg huiselijk geweld waarin met specialisten complexe problematiek besproken wordt.

Zo zijn wij met partners en partners onderling steeds in gesprek hoe de hulpverlening verbeterd kan worden.

Vraag 5) Is het college bekend met de wereldwijde campagne “Orange the World”? Meer dan 200 gemeenten trapten op 24 november jl. af met een campagne over geweld tegen vrouwen. Waaronder een aantal gemeenten in de westelijke mijnstreek. Waarom heeft gemeente Heerlen geen enkele aandacht besteedt aan #Orangetheworld op 24 november en/of zich aangesloten als deelnemende gemeente? Is het college alsnog bereid om via de gemeentelijke mediakanalen aandacht te besteden aan deze campagne? Zo nee, waarom niet?

De campagne “Orange the world” is het college bekend en heeft de sympathie van het college. Evenals in 2019 heeft het college hier aandacht voor gevraagd door

middel van het ophangen van een spandoek. Dit jaar aan het stadskantoor aan de Putgraaf. Uw opmerking/vraag om meer aandacht voor dit thema nemen wij ter harte. Volgend jaar november zal er aan dit thema meer aandacht worden besteed.

Vraag 6) Op welke plaats staat gemeente Heerlen als het gaat om huiselijk geweld tegen vrouwen landelijk?

Dit is onbekend omdat er niet specifiek op geweld tegen vrouwen wordt geregistreerd maar op partnergeweld.

Vraag 7) Ziet het college het belang in van meer structurele hulp in plaats van zo veel mogelijk kortdurende hulp?

Het college ziet ook het belang en de noodzaak van meer structurele hulp dan kortdurende hulp. De uitkomsten van het Verwey Jonker Instituut onderbouwen dat ook.

Vraag 8) Ziet het college een belemmering voor de noodzakelijke hulp in het systeem van lumpsumregeling voor JenS?

Het college heeft geen signalen gekregen dat noodzakelijke hulp niet door JENS is uitgevoerd.

Vraag 9) Werken instanties in Heerlen goed samen bij het tegengaan van huiselijk geweld, of heeft het college ook signalen dat instanties elkaar tegenwerken? Wil het college bij tegenwerkende instanties een faciliterende rol spelen?

Heerlen werkt goed samen met Veilig Thuis, het Veiligheidshuis Parkstad en andere hulpverleningsinstanties en heeft absoluut niet de indruk dat instanties elkaar tegen werken.

Vraag 10) Is er bekend hoeveel klachten er zijn over (de deelnemende organisaties van) JenS en Veilig Thuis? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u uw antwoord toelichten?

Veilig Thuis ZL heeft tot 1 december 2020 elf klachten ontvangen. In 2019 waren dit er 22. Twee klachten zijn uiteindelijk behandeld door de klachtencommissie (waarvan 1 klacht in 2020).

JENS rapporteert in haar halfjaarrapportages over de aantallen en afhandeling van de klachten. In de eerste helft van 2020 ontving JENS geen formele klachten en 26 uitingen van ongenoegens.

Vraag 11) Is er een eenvoudige manier om klachten bij (partners van) JenS en Veilig Thuis te melden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze worden cliënten hierover geïnformeerd?

Cliënten van Veilig Thuis kunnen digitaal via de website van Veilig Thuis een klacht indienen.
Zie hiervoor: https://veiligthuiszl.nl/over-ons/mijn-rechten-als-client/82-2/. Daarbij wordt ook verwezen naar de mogelijkheid voor ondersteuning via het AKJ (Advies- en klachtenbureau jeugdhulpverlening) en Huis voor de zorg.

Verder wordt in de folder die cliënten ontvangen, gewezen op de mogelijkheid om een klacht in te dienen wanneer Veilig Thuis een dienst inzet.

JENS beschikt over een klachtenprocedure, een klachtenfunctionaris en een klachtencommissie. Cliënten, maar ook zorgaanbieders, kunnen klachten op een eenvoudige manier melden via een button op de website van JENS. De klachten en meldingen van ongenoegen komen binnen bij de klachtenfunctionaris die deze binnen 5 werkdagen oppakt.

Vraag 12) Citaat uit het onderzoek: “Het merendeel van de gezinnen heeft te maken met een opeenstapeling van problemen: armoede, werkloosheid, alcoholgebruik, opvoed- stress, psychische stoornissen. Dit vraagt om een integrale aanpak, waarbij oog is voor de samenhang tussen de diverse vormen van kindermishandeling en huiselijk geweld, de aanwezige risicofactoren en de problematiek bij de verschillende gezinsleden”.

a. Welke rol denkt het college dat armoede speelt bij het ontstaan van huiselijk geweld?

b. Hoe gaat het college een integrale aanpak waarborgen?
c. Hoe gaat het college de armoede te lijf nu Heerlen al jarenlang tot de armste gemeenten van Nederland behoort?
d. Kan het college uitgebreid onderbouwen welke preventieve aanpak er van opgesomde problematiek is uitgewerkt in beleid?

a. Welke rol denkt het college dat armoede speelt bij het ontstaan van huiselijk geweld?

Uit onderzoek (bron: Verwey-Jonker Instituut, 2018) blijkt dat er in bijna de helft van de gezinnen (47%) die te maken hebben met huiselijk geweld en kindermishandeling sprake is van armoede. Huiselijk geweld en kindermishandeling zijn ingewikkelde problemen. Op maatschappelijk niveau spelen armoede en werkloosheid als risicofactor een rol, maar ook machtsongelijkheid tussen mannen en vrouwen vormt een risicofactor, bijvoorbeeld waar het gaat om vrouwen die economisch afhankelijk zijn van hun man. Ook op gezinsniveau spelen factoren een rol die het risico op geweld in dat gezin directer beïnvloeden, zoals stress als gevolg van financiële problemen, chronische armoede, werkloosheid en slechte woonomstandigheden. Bij multi probleemgezinnen waar structureel huiselijk geweld, kindermishandeling of beide plaatsvinden, zien we vaak een opeenstapeling van risicofactoren op verschillende niveaus: individueel, in de relatie met de partner en/of kind(eren) en op gezinsniveau, maar soms ook op het niveau van de grotere gemeenschap waar men deel van uitmaakt. Er kan bij die gezinnen sprake zijn van armoede en schulden, een ontbrekend of zwak sociaal netwerk, gebrekkige huisvesting en chronische stress.

b. Hoe gaat het college een integrale aanpak borgen?
De toegang van de gemeente Heerlen is integraal opgebouwd en opsporing van armoede is daar een thema.

c. Hoe gaat het college de armoede te lijf nu Heerlen al jarenlang tot de armste gemeenten van Nederland behoort?

d. Kan het college uitgebreid onderbouwen welke preventieve aanpak er van opgesomde problematiek is uitgewerkt in beleid?

Armoede is een hardnekkig probleem en de achterstand in Heerlen was groot. Door jaar in jaar uit te blijven investeren lopen wij nu langzaam is, maar het is een kwestie van lange adem. Afgelopen jaar stond Heerlen voor het eerst niet meer in het lijstje van 10 armste gemeenten.

Een aantal maatregelen hebben wij samengebracht in het kindpakket: Stichting Leergeld Parkstad (SLP), Jeugdfonds Cultuur en Jeugdfonds Sport, Stichting Jarige Job, Stichting Stop Kinderarmoede, Werk voor Heerlen (fietsenplan), Parkstad aan Zee. Daarnaast werk wij samen met de Kledingbank, Voedselbank, Stichting Samen Delen, Vincentiusvereniging, Consuminderhuis, VGZ (collectieve zorgverzekering voor minima).

Op deze ingeslagen sociale weg gaan wij door, desnoods tegen de stroom in.

Daarnaast loopt het (preventie) project Kansrijk van Start in Hoensbroek/Passart, Heerlerbaan, Heerlerheide, MSP en Molenberg. Gestart in 2018 loopt dit project door tot 2023 om aan de hand van projecten en activiteiten samen te werken aan gelijke kansen bij de start in het leven en in de ontwikkeling van positieve gezondheid en een veilig opvoed- en opgroeiklimaat van elk kind in Heerlen. Komende jaren is er bijzondere aandacht voor onder andere jonge vaders en een betere samenwerking tussen de verschillende domeinen (sociaal en medisch).

Bij dit project zijn naast de gemeente Heerlen de volgende partijen betrokken: de Provincie Limburg Meander JGZ, Lectoraat Midwifery Science Academie Verloskunde Maastricht-Zuyd, Maastricht UMC+, vrouw-, moeder-kindcentrum, GGD Zuid Limburg, Zuyderland Medisch Centrum/geboortecentrum, Schunck*bibliotheek, Geboortezorg Limburg, Alcander welzijnsorganisatie Heerlen, Mondriaan preventie,0 AEGEO en Deskundigheidsbevordering Aanpak Huiselijk Geweld & Kindermishandeling (DAK).

Vraag 13) Hoe wil het college voor structurele aandacht voor dit probleem zorgen?

Het college heeft dit thema, de meest voorkomende geweldsvorm, altijd al veel aandacht gegeven en dat zal ook zo blijven. Die structurele aandacht heeft zich de afgelopen jaren onder andere geuit in het optimaliseren van de samenwerking met Veilig Thuis en het Veiligheidshuis Parkstad. Zo is de aangescherpte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling bij de betrokken beroepsgroepen opnieuw onder de aandacht gebracht, hebben onderdelen van het landelijk actieprogramma Geweld hoort nergens thuis verder vorm gekregen, is er een zorgcoördinator aanpak mensenhandel gestart bij de Veiligheidshuizen, is er een goed functionerend Centrum Seksueel Geweld Limburg gestart.

Wij realiseren ons ook, net zoals de onderzoekers, dat het een complex thema is waarbij het steeds weer zoeken is naar de juiste aanpak. En dat blijven we samen met onze partners doen.

Zo is ook sinds 2009 de aanpak van kindermishandeling geprioriteerd in de Jeugdagenda Parkstad. In 2015 is Heerlen gevraagd als één van de zes gemeenten in Nederland om deel te nemen aan een project Collectief tegen Kindermishandeling (reden: Heerlen was actief hiermee aan de slag, én veel risico op kindermishandeling gezien sociaal economische situatie). Vervolg van dit kortdurende project is de samenwerking, de opzet van de Beweging Limburg tegen Kindermishandeling waarvan ik een van de ambassadeurs ben. Vanuit de Beweging wordt ingezet op het vergroten van bewustwording onder burgers, deskundigheidsbevordering bij (aanstaande) professionals en vrijwilligers en het richten van aandacht op preventie en vroeg signalering.

Komend jaar wordt er opnieuw geïnvesteerd in deskundigheidsbevordering bij de Lokale Toegang en voorliggend hulpverleningsveld rondom signaleren, signalen in kaart brengen en gesprekstechnieken. De chatfunctie binnen VT wordt onderdeel van hun takenpakket. Kansrijk van Start wordt komende jaren gecontinueerd.
Het college heeft en blijft aandacht houden voor deze thematiek en dat dient ook zo te zijn gezien de zwaarte, de complexiteit en de ernst hiervan.

Hoogachtend,
Namens burgemeester en wethouders van Heerlen,

J. Clemens,

wethouder Onderwijs, Jeugd, Cultuur, Erfgoed en Wonen