Orange the world

Indiendatum: 21 nov. 2022
Antwoorddatum: 23 nov. 2022

Naar aanleiding van uw vragen d.d. 8 november 2022 inzake Orange the world; stop geweld tegen vrouwen delen wij u het volgende mede.

Vraag 1

Hebben we zicht op geweld tegen vrouwen en meisjes?
Hoeveel incidenten van geweld tegen vrouwen en meisjes worden er jaarlijks gemeld in Heerlen?
Hoeveel meldingen van huiselijk geweld zijn er de afgelopen vier jaar geweest? Hoeveel meldingen van seksueel geweld of seksuele intimidatie bij minderjarigen zijn er gemeld?

Antwoord

Geen volledig zicht op geweld tegen vrouwen

We hebben geen volledig zicht op huiselijk geweld. Het is een verborgen probleem. Veel blijft achter de voordeur. De belangrijkste reden daarvoor is dat mensen zich niet durven uit te spreken uit schaamte. Wel zijn er diverse cijfers over huiselijk geweld. Zo heeft o.a. de politie cijfers over het aantal incidenten, Veilig thuis over het aantal meldingen en het Centrum seksueel geweld over het aantal meldingen seksueel geweld.

Aantal incidenten

De politie registreert niet hoeveel incidenten van geweld tegen vrouwen en meisjes plaatsvinden. Ze registreren wel gewelds- en seksuele misdrijven. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen.

Bron CBS

Meldingen huiselijk geweld

Slachtoffers, plegers, omstanders en professionals kunnen contact opnemen met Veilig Thuis Zuid-Limburg als zij een vermoeden hebben van kindermishandeling of huiselijk geweld. Veilig Thuis Zuid-Limburg is het advies- en meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling in Zuid-Limburg. Iedereen kan advies vragen of een melding doen. De Veilig Thuis organisaties in Nederland bestaan sinds 1 januari 2015 en zijn verankerd in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In Zuid-Limburg hebben de gemeenten de keuze gemaakt om Veilig Thuis onder te brengen bij de Gemeenschappelijke Regeling GGD Zuid Limburg.

Het aantal meldingen dat Veilig Thuis Zuid-Limburg de afgelopen jaren heeft ontvangen is:

*1-1-2022 t/m 31-10-2022
Dit zijn meldingen van zowel mannelijke als vrouwelijke slachtoffers. Bekend is dat er veel meer vrouwelijke slachtoffers zijn dan mannelijke slachtoffers. Het aantal meldingen in 2022 waarin sprake is van een (vermoeden) van seksueel misbruik (alle leeftijden) zijn in Heerlen: 42 en in Zuid-Limburg: 137

Aantal meldingen seksueel geweld

Het Centrum Seksueel Geweld Limburg (CSG) is er voor iedereen die te maken heeft gehad met seksueel geweld. Het slachtoffer kan er veilig en anoniem contact zoeken. Het CSG Limburg zorgt ervoor dat als het slachtoffer dit wil er artsen, verpleegkundigen, psychologen, politie of andere hulpverleners worden ingeschakeld. Het CSG Limburg wordt door middel van een subsidie gefinancierd door de centrumgemeenten. Er is regelmatig bestuurlijk overleg waaraan de wethouders van de centrumgemeenten deelnemen. In dit overleg vindt afstemming plaats tussen alle betrokken partijen en worden actuele ontwikkelingen besproken.

De meldingen betreft zowel mannen als vrouwen. Er wordt niet op Heerlens niveau geregistreerd.

Vraag 2

In de nieuwe Slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen worden overheden geadviseerd te onderzoeken wat voor effect bestaande maatregelen hebben.
Wat zijn in dit kader de genomen maatregelen in Heerlen?
Hoe onderzoekt Heerlen deze effecten van genomen maatregelen?

Antwoord

Het Centrum Seksueel Geweld Limburg monitort het aantal meldingen van seksueel geweld tegen kinderen. Hierdoor kan gericht bijgestuurd worden. Zij hebben een sterk netwerk dat zorgt dat snel de juiste hulp kan worden geboden die past bij de behoefte van het slachtoffer. Hierbij dient opgemerkt te worden dat het een verborgen problematiek betreft en dat zij vermoedelijk niet alles in beeld hebben. Daarom wordt ook ingezet op het vergroten van de meldingsbereidheid.

Wat gebeurt na een melding bij Centrum Seksueel Geweld Limburg?

Om goede zorg te bieden wordt er door verschillende hulpverleners samengewerkt. De acute medische zorg en het forensisch onderzoek vindt plaats in het Maastricht UMC+. Bij acute medische zorg heeft het seksueel geweld 7 dagen geleden of korter plaatsgevonden. Bij binnenkomst staat een forensisch getrainde CSG- verpleegkundige het slachtoffer gedurende het hele bezoek bij. Nadien wordt de psychologische hulp opgestart door XONAR, waarbij elk slachtoffer een vaste casemanager krijgt aangewezen. Indien wenselijk wordt ook Slachtofferhulp Nederland betrokken voor juridische ondersteuning, lotgenotencontact en/of slachtoffer-dader bemiddeling. Ook na 7 dagen kan het Centrum Seksueel Geweld Limburg het slachtoffer ondersteunen bij het vinden van de juiste hulp die passend is bij de situatie van het slachtoffer. Bijvoorbeeld ondersteuning bij contacten met de Politie en/of hulp bij het vinden van een arts of psycholoog.

Hoe proberen zij de slachtoffers te stimuleren om te melden?

Het centrum seksueel geweld heeft een speciaal onderdeel op hun website voor kinderen. Hier staat op een voor een kind herkenbare manier uitgelegd wat seksueel geweld is. Ook zijn er verhalen van andere kinderen te vinden, informatie voor de kinderen en informatie voor ouders. De kinderen kunnen (anoniem) chatten of bellen.

Daarnaast zijn er verschillende campagnes om aandacht te vragen voor seksueel geweld. Een voorbeeld is de campagne “weet dat wij er zijn”. Het doel van deze campagne is om het telefoonnummer van het centrum seksueel geweld landelijk onder de aandacht te brengen. Ook wordt er op verschillende plekken in het land een grote installatie geplaatst met de tekst: “weet dat we er zijn” van ongeveer twee meter hoog en zes meter breed. Op de letters zijn post-its met informatie en het telefoonnummer van het CSG geplakt. Deze post-its worden gegeven aan langskomend publiek. In de week van de kindermishandeling is ook aandacht gevraagd voor dit thema. Zie voor de concrete activiteiten het antwoord bij vraag 4.

Vraag 3

Hoe komen de meeste meldingen van huiselijk geweld binnen (bijvoorbeeld via onderwijs, werk, zorg, ‘Veilig Thuis’ of omgeving slachtoffer)?

Antwoord

Veilig Thuis maakt onderscheid tussen mensen die beroepsmatig melden en mensen die niet-beroepsmatige melding. Dit is het slachtoffer of de omgeving van het slachtoffer. De meeste beroepsmatige meldingen komen via de politie binnen. Hieronder een overzicht van de beroepsmatige meldingen.

Beroepsmatige melders (1-1-2022 t/m 30-9-2022)

*Psychologen, pedagogen, psychotherapeuten en sociaal werkers

Het aantal niet-beroepsmatige meldingen in dezelfde periode waren in Heerlen 115 meldingen en in Zuid-Limburg 487 meldingen.

Vraag 4

Is er behalve op de website van gemeente Heerlen ook in de publieke ruimtes informatie beschikbaar over het krijgen van hulp?

Antwoord

Ja. Er zijn verschillende campagnes waarbij aandacht gevraagd wordt voor het stoppen van geweld. Zowel de gemeente als andere organisaties in Heerlen nemen hier regelmatig aan deel. Een aantal voorbeelden zijn:

• Veilig thuis heeft posters en folder materiaal ter beschikking gesteld aan o.a Mee Zuid- Limburg en huisartsen.
• De tentoonstelling ‘WIJ...doorbreken de cirkel van geweld’ heeft drie weken op het Schouwburgplein gestaan in 2021 en in 2022 op de Hoge School Zuyd te Heerlen. Deze tentoonstelling is gericht op burgers en laat met 30 krachtige portretten van slachtoffers de impact van huiselijk geweld en kindermishandeling zien.
• In de jaarlijkse Week tegen Kindermishandeling wordt er op diverse manieren aandacht gevraagd voor kindermishandeling. In 2022 (in de week van 14 november tot 20 november) worden er op diverse plaatsen (o.a. publiekshal gemeentehuis) bannerpennen verspreid aan zowel vrijwilligers/burgers als professionals. In deze pennen is informatie opgenomen wat een burger/vrijwilliger of professional kan doen in het geval hij of zij zich zorgen maakt over een situatie. Tevens zijn er posters verspreid op diverse plekken ( buurtpunten, spruutsjop, bibliotheek) met informatie wat te doen in geval van zorg. In de week tegen kindermishandeling is dit jaar tijdens de jaarlijkse online conferentie een presentatie door het CSG gegeven.
• Social media campagne is ingezet in de week tegen kindermishandeling.
• In Heerlen op de Zuyd Hoge School heeft er een bijeenkomst plaatsgevonden waar ook pers bij betrokken was om aandacht te vragen voor Huiselijk Geweld en Kindermishandeling.

Vraag 5
Is er voldoende capaciteit in opvangplekken? Aan hoeveel opvangplekken is er behoefte? Zijn er wachtlijsten?

Antwoord
Voldoende capaciteit vrouwenopvang
Ja in Parkstad is er voldoende capaciteit in opvangplekken voor vrouwen. Er zijn dus geen wachtlijsten in Parkstad. Op veel plekken in het land is de opvangcapaciteit afgebouwd. In Parkstad is dat niet het geval. Er zijn plannen om de locatie uit te breiden en te verbouwen. Daarmee krijgen de vrouwen meer privacy en neemt de capaciteit met één plek toe.
Aantal opvangplekken inde vrouwenopvang in Parkstad
In Heerlen zijn 10 opvangplekken voor vrouwen in een Blijf van m’n Lijfhuis. En daarnaast 4 doorstroomhuizen ( in totaal plek voor 4 vrouwen). Deze plekken worden voor ongeveer 70% ingevuld met vrouwen uit Parkstad, 30 % wordt ingevuld door vrouwen uit andere regio’s die uit veiligheidsoverwegingen buiten de eigen regio opgevangen moeten worden. In 2021 zijn, inclusief de doorstroomhuizen 78 vrouwen en 35 kinderen opgevangen.
De plekken zijn meestal helemaal gevuld. Vrouwen uit eigen regio die opvang nodig hebben kunnen we wel binnen afzienbare tijd plaatsen, danwel een andere oplossing voor vinden.
Als vrouwen opvang buiten onze eigen regio nodig hebben in verband met ernstige onveiligheid in de regio ( zware code rood) dan is het vaker moeilijker om een snel een plek te vinden.

Vraag 6
Zijn er voldoende plekken in de gemeente waar slachtoffers terecht kunnen met codewoorden? Hoeveel en hoe wordt dit bekend gemaakt?
Antwoord
In coronatijd is er in Nederland een codewoord in het leven geroepen. Het codewoord biedt zo uitkomst voor slachtoffers die in deze tijd niet naar een veilige plek kunnen om huiselijk geweld telefonisch te melden. Slachtoffers van huiselijk geweld of een andere onveilige thuissituatie kunnen bij de apotheek om het recept Masker 19 vragen. De apotheker zal dan melding maken bij Veilig Thuis.
Het codewoord is via een landelijke campagne bekend gemaakt. Ook staat het op de website van Veilig Thuis en in apotheken. In Heerlen is hier in de praktijk weinig tot geen gebruik van gemaakt.
Er zijn in Nederland geen centrale afspraken over een codewoord buiten de coronaperiode. Dit is er in veel andere landen wel.

Vraag 7

In de beantwoording van onze vragen van 26 november 2020 met betrekking tot het thema huiselijk geweld werd gesteld dat in 2021 de visie gefaseerde ketenzorg binnen de hulpverleningsinstanties uitgerold zou gaan worden waarmee eenieder op dezelfde wijze gaat kijken naar huiselijk geweld problematiek. Daarnaast zou er al vanaf oktober 2020 een pilot Zuid-Limburgs multidisciplinair overleg huiselijk geweld lopen.
Wat zijn de resultaten van de uitrol van de gefaseerde ketenzorg in 2021 en van de pilot in 2020?

Antwoord

Resultaten uitrol visie gefaseerde ketenzorg

We hebben in Zuid-Limburg een training op maat gemaakt, om vanuit theorie, praktijk, grondhouding en een 12-stappenplan aan de slag te gaan. De visie Gefaseerde Ketenzorg en het onderzoek ‘Kwestie van Lange Adem’ van Verwey- Jonker vormen een belangrijke basis voor de op maat ontwikkelde (2daagse) training Samen voor Veiligheid. De focus ligt niet zozeer op het 12-stappenplan, maar op grondhouding van de professional waarbij het 12-stappenplan een leidraad vormt voor het faciliteren van een goed, gedragen en concreet veiligheidsplan waarbij het kader duidelijk is. In 2021 is er in de regio Parkstad een positieve start gemaakt met de training van ongeveer 80 professionals. Aan de training zijn ook intervisie-/coachmomenten gekoppeld. De deelnemers bestaan uit professionals werkzaam bij verschillende organisaties die zich bezighouden met zorg & veiligheid. De groepen zijn zoveel mogelijk gemengd samengesteld. Dit bevordert nog meer de samenwerking tussen alle partners in het werkveld. Bestuurders/wethouders van alle betrokken organisaties zijn voor-/ingelicht over Samen voor Veiligheid. Naast de training worden er (verkorte) workshops geboden voor beleidsmedewerkers, teamleiders en managers van verschillende organisaties o.a. gemeenten, medisch domein, onderwijs, GGZ en jeugdgezondheidszorg.

Ook wordt er samen met de betrokken organisaties gesproken en nagedacht over de implementatie en borging van Samen voor Veiligheid in de organisatie en in samenwerking met de keten middels ketenoverleggen en sparsessies met betrokken uitvoerders, managers en beleidsmedewerkers. Na de pilot in Parkstad zijn de andere regio’s in Zuid-Limburg aangehaakt en in maart 2022 zijn de trainingen voor alle regio’s gestart. Eind 2022 zijn er ongeveer 300 professionals getraind. De komende 2 jaren blijven we investeren in Samen voor Veiligheid en het streven is om eind 2024 ongeveer 1000 professionals getraind te hebben. Ook de training blijft voortdurend in ontwikkeling.

Resultaten pilot Zuid-Limburgs multidisciplinair overleg huiselijk geweld.

De pilot heet Multi Disciplinaire Aanpak plus plus (MDA ++). Deze multidisciplinaire aanpak moet bijdragen aan het oplossen en doorbreken van structurele onveiligheid in gezinnen en systemen in aanvulling op de lokale MDA. De doelstelling van de opdracht was het creëren van een werkvorm, waarbij de multidisciplinaire aanpak opgezet en gemonitord zou worden voor de 16 gemeenten in Zuid Limburg.

We zijn gestart met een uitgebreide analyse. Er is in kaart gebracht welke behoefte er is. Op basis daarvan en gesprekken met de partners is gekozen voor een maandelijks disciplinair overleg, waarbij een netwerk van ruim 30 partners in het zorg- veiligheid en gemeentelijk domein, op afroep samen de casuïstiek bespreken.

De bespreking is anoniem. In 2020-2021-2022 hebben er 39 casuïstiek besprekingen plaatsgevonden.

Naar aanleiding van de evaluatie is geconcludeerd dat het MDA++ overleg zoals gestart in de pilot fase gecontinueerd blijft maar tevens aandacht zal zijn voor verdere doorontwikkeling en verbeterpunten zoals monitoring en bekendheid van het overleg. De MDA++ aanpak- overleg zal ook in de nieuwe regiovisie Geweld in Afhankelijkheid een plek krijgen voor verdere doorontwikkeling in 2023 en verder.

Vraag 8

Is Heerlen bekend met ‘Maatje achter de voordeur’? Een organisatie die je in contact kan brengen met een maatje dat je steun kan bieden bij het hervinden van evenwicht en zelfvertrouwen. Deze maatjes zijn getrainde vrijwilligers die hun eigen ervaring op het gebied van huiselijk geweld kunnen en willen inzetten voor anderen.
Zo ja, hoeveel Heerlenaren maken gebruik van deze
ervaringsdeskundigen?
Zo neen, maakt Heerlen gebruik van een ander initiatief op dit gebied of is er bereidheid om deze getrainde vrijwilligers in te gaan zetten in Heerlen?

Antwoord

In Heerlen hebben wij geen maatjesproject rondom huiselijk geweld.
Er wordt door groepsmaatschappelijk werk wel een groepstraining aangeboden ‘Uit de schaduw van een ander’. De methode Uit de schaduw van de ander bestaat uit groepshulpverlening aan vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld. Het doel is het stoppen van partnergeweld en het doorbreken van de cirkel van geweld die leidt tot sociaal isolement. Heerlen Stand-by is het maatjesproject aan het verkennen (wat houdt het in? Is het een project om in Heerlen in te zetten?). Na de verkenning zal Heerlen Standby bekijken of het project in Heerlen wordt ingezet.

Vraag 9

Gaat het college in het kader van huiselijk geweld invulling geven aan het in 2022 landelijke thema ‘preventie’?
Zo ja, op welke wijze wordt in dit kader het thema ‘preventie’ opgepakt?

Antwoord

Gemeenten hebben vanuit de WMO de opdracht om iedere vier jaar een regiovisie te ontwikkelen voor de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. De huidige regiovisie eindigt eind 2022. Voor de periode 2023 – 2026 moet er een nieuwe regiovisie voor Zuid-Limburg op het gebied van geweld in afhankelijkheidsrelaties worden opgesteld. Met een daarbij behorend (sub)regionaal uitvoeringsplan en uitvoeringsagenda. Hierin wordt het thema preventie wederom meegenomen. Streven is om 1 juli 2023 een nieuwe vastgestelde visie te hebben. De centrumgemeenten zijn trekker om te komen tot een nieuwe regiovisie. Zij zorgen voor een evaluatie van de oude visie en het opstellen van een nieuwe visie. Natuurlijk gebeurd dit samen en in afstemming met alle betrokkene partijen.

Een aantal voorbeelden van inzet die we doen op preventie zijn: gastlessen van een ervaringsdeskundige binnen het primair onderwijs. Vergroten van de kennis van professionals door het geven van de training meldcode en training aandachtfunctionaris en borging van Handle with Care in Heerlen en uitrol in Parkstad. Handle with Care is een samenwerking tussen Veilig Thuis, scholen en leerplicht. Door deze werkwijze krijgen kinderen die thuis geweld meemaken en waarbij de politie over de vloer kwam, de eerstvolgende schooldag steun te bieden op school.

Vraag 10

In 2019 namen vanwege “Orange the World” meer dan 150 gemeenten en 8 provincies in Nederland deel, door een gebouw, brug, fontein, standbeeld of ander object oranje uit te lichten en/of een evenement of actie te organiseren. In de beantwoording van onze vragen van 26 november 2020 werd gesteld dat in 2021 meer aandacht aan dit thema zou worden besteed.
Hoe is hier in 2021 aandacht aan gegeven (behalve de uitreiking aan de raadsleden van de pin met het symbool van Orange the World?
Gaat Heerlen zich op 25 november 2022 in een of andere vorm bij “Orange the World” aansluiten?

Antwoord

De gemeente Heerlen steunt de campagne ‘Orange the World’ die van 25 november tot en met 10 december plaatsvindt en wereldwijd aandacht vraagt voor vrouwen die met geweld te maken krijgen. In 2021 heeft wethouder Peter van Zutphen als opening een spandoek bevestigd bij het nieuwe stadskantoor en werd het stadskantoor gedurende de campagneperiode oranje verlicht. Ook hebben wij berichten geplaatst op social media, de website heerlen.nl en de welkomstborden in de stad. In 2022 houden wij diezelfde aanpak aan. Daarnaast wordt op het Burgemeester van Grunsvenplein gebruik gemaakt van de mogelijkheden, na de herinrichting, om de grondspots en verlichting van de fontein oranje te kleuren.

Hoogachtend,
burgemeester en wethouders van Heerlen,
namens dezen,
wethouder voor Welzijn, Armoedebestrijding en Centrumontwikkeling, P.M.A. van Zutphen

Deze brief is digitaal ondertekend en daarom staat er geen handtekening onder.