Schrif­te­lijke vragen Plusquin Inperken grond­rechten bij Klimaat­alarm Parkstad

Indiendatum: 23 aug. 2021
Antwoorddatum: 18 okt. 2021

Geachte mevrouw Plusquin,

Op 23 augustus 2021 heeft u vragen gesteld inzake ‘Inperken grondrechten bij Klimaatalarm Parkstad’. Aangezien deze vragen niet binnen de daarvoor gestelde termijn beantwoord konden worden, heeft u op 24 september 2021 een uitstelbericht ontvangen. Onderstaand treft u nu de antwoorden op uw vragen aan.

Voorafgaand dient opgemerkt te zijn dat de vragen betrekking hebben op een beschikking, op grond van de Wet openbare manifestaties, waarmee voorschriften en beperkingen werden verbonden aan de demonstratie ‘Klimaatalarm Parkstad’ gehouden op 14 maart 2021. Het tegen deze beschikking door Klimaatcoalitie Parkstad ingesteld bezwaar werd op 3 juni 201 ongegrond verklaard. Hiertegen is beroep bij de rechtbank Limburg ingesteld. Deze beroepsprocedure loopt nog. Het beroep is nog niet ter zitting behandeld. Op dit moment is dus nog onbekend wanneer de rechtbank uitspraak gaat doen. Nu de kwestie nog onder de rechter is, dien ik op onderdelen terughoudend te zijn in de beantwoording van de door u gestelde vragen.

Vraag 1) Wat is voor de burgemeester het legitiem belang om het demonstratierecht in te perken? Kunt u dit toelichten?

Artikel 2 van de Wet openbare manifestaties kent de (limitatieve) bepaling dat ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden de burgemeester voorschriften en beperkingen mag opleggen aan een demonstratie.

In maart 2021 golden verder strikte maatregelen ter bestrijding van het COVID-19 virus, en daarmee dus ter bescherming van de volksgezondheid, en hiermee diende ook rekening gehouden te worden.

Vraag 2) Waarom vindt de burgemeester zijn inbreuk op deze grondrechten noodzakelijk in een democratische samenleving? Kunt u dit toelichten?

De aan de demonstratie verbonden voorschriften en beperkingen zijn met name opgelegd ter bescherming van de (volks)gezondheid. Voor een verdere toelichting verwijs ik naar bijgevoegde beslissing op bezwaar, d.d. 3 juni 2021, waarin uitvoerig ingegaan wordt op mijn afwegingen en besluitvorming.

Vraag 3) Op welke manier vindt de burgemeester dat de genomen maatregelen om deze grondrechten in te perken proportioneel? Was er geen geschikter maatregel mogelijk? Kunt u dit toelichten?

Voor de motivering verwijs ik u naar de beslissing op bezwaar d.d. 3 juni 2021.

Vraag 4) Is de burgemeester het met de PvdD-fractie eens dat het Klimaatalarm in Heerlen door de beperkingen in zijn functie en inhoud is aangetast? Zo ja, waarom en wat gaat deze doen om dit in het vervolg te voorkomen? Zo nee, waarom niet?

Nee, dat ben ik niet met u eens. De demonstratie heeft op vrijwel alle punten plaatsgevonden zoals de organisatie dit heeft aangemeld. In de voorbereiding op de demonstratie heeft de organisatie voornamelijk op het punt over het beperken van het laten optreden van muzikanten aangegeven daar moeite mee te hebben. Tijdens de demonstratie zelf zijn ter plekke de (live gezongen) protestliederen toegestaan. Er werd enkel tegen het einde van de demonstratie bestuursrechtelijk opgetreden, door het geven van een aanwijzing en waarschuwing, toen er populaire muziek ten gehore werd gebracht waarop deelnemers aanstalten maakten om te gaan dansen en daarmee de toen geldende veilige afstandsregel dreigden te overtreden.

Sprekers zijn nadrukkelijk niet vooraf gescreend. In de voorbereiding is de organisatie meermaals uitgelegd om welke redenen gemeente en politie de namen moesten ontvangen. Te weten een inschatting te kunnen maken hoeveel deelnemers deze sprekers konden trekken. Voor de verdere motivering verwijs ik u naar de beslissing op bezwaar van 3 juni 2021.

Hierbij zij overigens ook nog opgemerkt dat de organisatie zich niet aan dit voorschrift heeft gehouden en vooraf geen namen heeft doorgegeven. Hiertegen heb ik echter bestuursrechtelijk niet opgetreden omdat uit andere bronnen reeds duidelijk was dat de demonstratie in omvang niet groter zou worden dan vooraf door gemeente, politie en e organisatie zelf was ingeschat.

Vraag 5) Het verbieden van muziek tijdens de demonstratie linkt de burgemeester in zijn beschikking aan het zijn van een evenement. Het verkondigen van een gemeenschappelijke mening op politiek of maatschappelijk vlak, zoals in casu, is echter een betoging. Voor het inperken van betogingen gelden strengere regels dan voor evenementen. Kan de burgemeester verklaren waarom hij de betoging aanmerkte als evenement? Vindt u dat de betoging rechtsgeldig ingeperkt is, daar hier de minder strenge regels voor evenementen toegepast zijn? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

De demonstratie ‘Klimaat Alarm’ is nimmer aangemerkt als een evenement. Zoals in de beschikking van 8 maart 2021 reeds vermeld, en nader gemotiveerd in de beslissing op bezwaar, ging het hierbij om elementen van een demonstratie die het karakter zouden hebben van een evenement. Evenementen waren op grond van de toen gelden Tijdelijke regeling maatregelen covid-19 ten strengste verboden. Het was dan ook juridisch en bovenal maatschappelijk niet te verdedigen als bij de demonstratie werd toegestaan dat er live en/of mechanische muziek ten gehore gebracht zou worden dat het karakter van een evenement had.

Voordat het COVID-19 virus uitbrak is in Heerlen nooit een demonstratie beperkt ten aanzien van het niet ten gehore mogen brengen van muziek. Ook met het recente afschalen van de maatregelen is er heden geen noodzaak meer voor een dergelijke beperking. Het voorschrift moet dan ook nadrukkelijk gezien worden in het licht van de in maart 2021 geldende strenge landelijke maatregelen ter bestrijding van het COVID-19 virus.

Vraag 6) Het maken van muziek en het zingen is bedoeld om de boodschap van de klimaatcrisis beter over te brengen. Vindt de burgemeester het verbieden van maken van muziek dan de meest geijkte voorwaarde om aan de betoging te verbinden? Zo ja, waarom?

Zie de antwoorden onder vragen 4 en 5.

Vraag 7) In zijn beslissing op bezwaar verwijst de burgemeester naar andere gemeenten. Het landelijke Klimaatalarm werd immers op 14 maart ook op talloze andere plekken in Limburg georganiseerd, o.a. in Maastricht, Roermond en Weert. In Maastricht mocht er wel muziek afgespeeld en gemaakt worden; er werd zelfs gedanst. Is de burgemeester zich hiervan bewust? Zo ja, hoe kan de burgemeester dit grote verschil verklaren en vindt u dat er in vergelijking met bijv. Maastricht te strenge voorwaarden? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

De burgemeesters van de diverse steden waar op 14 maart 2021 een Klimaatalarm- demonstratie gehouden werd hebben op onderdelen verschillende voorschriften en beperkingen aan de demonstraties verbonden. Iedere burgemeester maakt zijn/haar eigen overweging of, en zo ja welke, beperkingen en/of voorschriften worden opgelegd. Wanneer en op welke wijze de bevoegdheid door een burgemeester gebruikt wordt om voorschriften en/of beperkingen aan een demonstratie te verbinden is en blijft maatwerk en afhankelijk van de lokale omstandigheden.

De Klimaatcoalitie Parkstad heeft door beroep in te stellen bij de rechtbank Limburg de vraag aan de rechter voorgelegd of ik al dan niet op een juiste wijze gebruik heb gemaakt van mijn bevoegdheid. Hierover is zoals eerder aangegeven nog geen uitspraak gedaan.

Vraag 8) Vindt de burgemeester het feit dat er in bijv. Maastricht wel muziek gemaakt mocht worden getuigen van een zorgvuldige, transparante, noodzakelijke en proportionele besluitvorming? Zo ja, waar blijkt dat uit? Zo nee, waarom niet?

Vraag 9) Vindt de burgemeester dat de gemeente Heerlen met het inperken van deze grondrechten een sterk en duidelijk signaal afgeeft dat deze de klimaatcrisis serieus neemt? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Het verbinden van beperkingen en/of voorschriften aan een demonstratie vindt enkel plaats ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden. De inhoud van de boodschap van een demonstratie speelt daarbij nadrukkelijk geen rol. De voorschriften en beperkingen die aan de demonstratie verbonden waren, hadden ook totaal geen betrekking op die inhoud. Demonstreren is een belangrijk grondrecht en dient zoveel als mogelijk gefaciliteerd te worden. Het recht om te demonstreren maakt een wezenlijk en cruciaal onderdeel uit van onze democratische samenleving.

Vraag 10) Vindt de burgemeester dat deze door diens opgelegde beperkingen aan het Klimaatalarm de verkiezingen in regio Parkstad beïnvloed heeft? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

De vraag of en op welke manier een demonstratie, met of zonder beperkingen, invloed heeft gehad op verkiezingen kan nimmer met zekerheid beantwoord worden. Onder verwijzing naar het antwoord onder vraag 4 is de demonstratie Klimaat Alarm in Heerlen in functie en inhoud niet aangetast.

Vraag 11) Hoe vindt de burgemeester de grondwettelijke plicht voor milieubescherming verhouden tot de ingeperkte grondrechten? Heeft u dit zwaarwegende belang meegenomen in uw overweging om de demonstratie in te perken? Zo ja, waar blijkt dat uit? Zo nee, waarom niet en hoe verhoudt dit zich tot het zorgvuldigheidsbeginsel?

Onder verwijzing naar het antwoord onder vraag 9 heeft de inhoudelijke boodschap van de demonstratie ‘Klimaatalarm Parkstad’ op geen enkele wijze een rol gespeeld in de afwegingen om de beperkingen en voorschriften op te leggen.

Hoogachtend,
de burgemeester,

drs. R. Wever