Maai­beleid in tijden van droogte en soor­ten­schaarste Vervolg

Indiendatum: 21 okt. 2022
Antwoorddatum: 15 nov. 2022

Vraag 1

Hoe worden de begrippen extensief, ecologisch en regulier maaibeheer gedefinieerd, m.a.w. wat behelzen deze methoden in de praktijk ?

Antwoord

Regulier maaibeheer: het gebied wordt 30x per jaar gemaaid waarbij het maaisel blijft liggen.
Extensief maaibeheer: het gebied wordt 2x per jaar gemaaid waarbij het maaisel alleen bij de eerste maaibeurt wordt afgevoerd.

Ecologisch maaibeheer:
• gefaseerd maaien en afvoeren
Het gebied wordt 2 keer per jaar gemaaid waarbij het maaisel wordt afgevoerd. Bij iedere maaibeurt blijft, telkens op andere plekken, 20% van de vegetatie overstaan. De 20% die blijft overstaan moet bij voorkeur zonnig liggen en bloemrijk zijn.
• Gefaseerd hooilandbeheer
Het gebied wordt 2 keer per jaar gemaaid waarbij het maaisel wordt afgevoerd. Het gebied wordt als het ware onderverdeeld in vlakken. Bij iedere maaibeurt blijft wederom 20% van de vegetatie overstaan, ditmaal gaat het om een aaneengesloten vlak. Bij de tweede maaibeurt wordt een ander gedeelte van het gebied gemaaid en blijft een ander vlak overstaan. Echter mag dit voor een gedeelte overlappen met het vlak dat de vorige maaibeurt ook niet gemaaid is geworden. Zo ontstaan er vlakken met verschillende structuren die 1x, 2x en niet gemaaid zijn.
• Sinusbeheer
Met dit beheer ontstaat er een grote verscheidenheid aan gradiënten in het te maaien oppervlak. Dit type beheer is vooral zinvol bij grotere aaneengesloten oppervlakten en qua praktische uitvoerbaarheid niet op de vaak smallere wegbermen. Sinusbeheer is een vorm van gefaseerd maaien, waarbij per maaibeurt telkens een wisselend patroon van te maaien en niet te maaien delen wordt uitgezet, op basis van
de vegetatiekenmerken (aanwezigheid van structuur, bloei, ruigte) op dat moment. Er wordt een sinuspad gemaaid dat de grens aangeeft tussen de daarna te maaien en niet te maaien delen. De te maaien delen worden enkele weken later gemaaid en het maaisel wordt afgevoerd. Hierdoor ontstaat er een vloeiend patroon van vlakken in verschillende groeistadia: van recent gemaaid, enkele weken of maanden geleden gemaaid tot soms meer dan een jaar geleden gemaaid. Dit leidt tot een gevarieerde vegetatiestructuur, waar fauna van profiteert door verschillen in bloeimomenten, structuur en variatie in microklimaat. Bij het bepalen van de overstaande en de te maaien delen moet het onderstaande schema gehanteerd worden. Om verruigging te voorkomen moeten de totale oppervlakte 1 keer per 2 jaar volledig gemaaid zijn.

Vraag 2

Graag een nader verklaring voor de thematische aanvulling op het groenbeleids- plan.

Antwoord

Het bestaande groenbeleidsplan beschrijft de groenstructuren van Heerlen. Echter, groen is meer dan een groene structuur. Het draagt bij aan het behoud van biodiversiteit, het verkleint de negatieve gevolgen van klimaatverandering, draagt bij aan de gezondheid van onze inwoners en aan de leefbaarheid van de stad. Deze actuele thema’s staan onvoldoende benoemd in ons groenbeleid. Voor biodiversiteit en klimaat (focus hittestress) maken we daarom twee thematische aanvullingen. Hiervoor analyseren we de stad, stellen we vervolgens visie en ambities op en vertalen het in concrete maatregelen en werkwijzen. Het biedt ons meer richting in ons denken en handelen bij de inrichting en het beheer van de openbare ruimte.

Vraag 3

Bestaat er een vorm van regelmatige controle door de gemeente op bovenstaande uitvoering ?
Welk ecologisch adviesbureau is verantwoordelijk voor de aansturing ?

Antwoord

Het ecologische maaibeheer wordt begeleid en aangestuurd door een ecoloog. We werken hiervoor samen met Omniverde.
Het reguliere maaibeheer wordt steekproefsgewijs door beheer en onderhoud gecontroleerd. Daarnaast wordt gewerkt op basis van meldingen die binnenkomen via Signalen.

Vraag 4

Welke arealen worden extensief, ecologisch of regulier beheerd (in aantallen hectares) en op basis waarvan wordt een keuze gemaakt uit deze drie methodes?

Antwoord

We maaien 137 hectare gazon, dit is regulier maaibeheer waar we 30x per jaar maaien. 28 hectare wordt begraasd. Het overgrote deel wordt extensief gemaaid, 211 hectare. Tot dit jaar werd hiervan 31 hectare ecologisch gemaaid. Deze zomer is vrijwel de gehele oppervlakte van extensief naar ecologisch beheer overgegaan.

Samen met het ecologische bureau is bekeken waar extensief maaibeheer en ecologisch maaibeheer het meest zinvol is. Dit is onder andere afhankelijk van de ligging, de soortenrijkdom en het oppervlak.
In het kader van de thematische aanvulling biodiversiteit zal bekeken worden waar verdere extensivering mogelijk en zinvol is.

Vraag 5

Zou het kunnen zijn, dat het reguliere maaibeleid wordt toegepast uit kostenoverwegingen en/of om tegemoet te komen aan het “netheidssyndroom” van veel van onze inwoners?

Antwoord

Dertig keer per jaar maaien (regulier beheer), is duurder dan twee keer per jaar maaien (extensief of ecologisch maaien).
Beeldkwaliteit speelt zeker een rol bij de keuze voor regulier maaibeheer, maar ook (verkeers)veiligheid, bereikbaarheid, hygiëne, cultuurhistorie of het gebruik.

Vraag 6

Termen als: beeldkwaliteit, schoon, heel en veilig zijn nog steeds leidend. Vindt u dat nog steeds passen in crisis van soortenschaarste?

Antwoord

Ja, het één sluit het ander immers niet uit. Wel bekijken we de openbare ruimte steeds meer vanuit de Nieuwe wAarde aanpak: klimaat, biodiversiteit en gezondheid.

Vraag 7

Als de beeldkwaliteit nog leidend is, dan lijkt een goede voorlichting van burgers over het belang van natuur en biodiversiteit voor Heerlen en de wereld, voedselzekerheid, het klimaat en hun eigen gezondheid een noodzakelijke stap. Gaat Heerlen daartoe concrete stappen ondernemen?

Antwoord

Ja. We zullen via de gemeentelijke duurzaamheidspagina meer informatie verstrekken over het belang van biodiversiteit, wat wij hiervoor doen en wat inwoners zelf kunnen doen. Op deze manier geven we ook meer inzicht in ons werk en de keuzes die we maken. De communicatie maakt onderdeel uit van de thematische aanvulling “biodiversiteit” op ons groenbeleidsplan.

Vraag 8

Hoe verklaart u dat, ondanks dat het in het maaibestek is opgenomen, bij opruimacties zwerfvuil (bijna dagelijks) blijkt dat vaak geen opruim- werkzaamheden zijn uitgevoerd, gezien de papiersnippers, scherpe stukjes blik en plastic van flesjes die bij die acties worden aangetroffen?

Antwoord

Bij grasvelden die iedere week gemaaid worden (intensief maaibeheer) heeft de aannemer alleen de verplichting om jaarlijks 1 x zwerfvuil te verwijderen op de gazons. Deze beurt wordt normaliter uitgevoerd bij aanvang van de maaiwerkzaamheden (+/- week 13/ 14). Bij het extensief en ecologisch maaien gebeurt dit voorafgaand aan de eerste maaibeurt.

Vraag 9

Het blijkt, dat grasvelden die in principe iedere week gemaaid worden (hierbij wordt verondersteld dat dit onder het reguliere maaibeleid valt) ook tijdens zeer droge periodes worden bewerkt. Dit, ondanks het feit, dat er soms geen grasspriet meer te bekennen valt. Is het niet beter om de frequentie aan te passen aan de omstandigheden? Het gras minder kort maaien, namelijk 10 cm in plaats van 5 cm is ook bevorderlijk voor de biodiversiteit in gazons. Wordt dit toegepast?

Antwoord

Heerlen werkt met een frequentiebestek voor gazons, wij bekijken in de (droge) zomer periode wekelijks naar de groei. Afgelopen zomer zijn er hierdoor 7 maaibeurten minder uitgevoerd. Er zijn altijd gazons in Heerlen die minder hard groeien waardoor er minder gras op staat.

Het nadeel bij om de week maaien is dat er in de groeiperiode veel maaisel op de gazons achterblijft. Dit geeft overlast en extra onderhoud doordat dit op verhardingen waait.

De maaihoogte hoger afstellen is een eenmalige actie. Hierna wordt alsnog 30x gemaaid, hierdoor is er geen winst voor biodiversiteit. Nadeel is dat het gras dan blijft liggen tussen hoger gras zorgt voor verstikking van het gazon. Wij gaan daarom voor de keuze of extensief / ecologisch of gazon. In het kader van de thematische aanvulling biodiversiteit zal bekeken worden waar verdere uitbreidingen van ecologisch maaien mogelijk en zinvol zijn.

Hoogachtend,
burgemeester en wethouders van Heerlen,

de secretaris a.i., De burgemeester, L. Schouterden drs. R. Wever