Inbreng Géron Begroting 2021

Voorzitter,

In 2020 worden we geteisterd door een levensgevaarlijk virus. Dat kon niemand vorig jaar rond deze tijd voorspellen. Alhoewel, vooraanstaande wetenschappers waarschuwen allang voor de gevaren van deze en volgende zoönosen. De oorzaak ligt in de desastreuze omgang van ons mensen met onze natuurlijke omgeving. En het IPCC attendeert al jarenlang voor de gevaren van klimaatverandering als een van de oorzaken van die vernietiging van de natuur.

Dit wordt ook door Neerlands hoogste rechtsorgaan onderstreept. In het Urgenda-arrest nam de Hoge Raad een aantal vertrekpunten als basis voor zijn oordeel. De Nederlandse overheid is verplicht zijn burgers te beschermen voor bekende gevaren. Dat vereist meer én actief inzetten om klimaatverandering en de gevolgen daarvan aan te pakken. Mensenlevens staan immers op het spel.

Nu naar Heerlen

Dit jaar is er voor het eerst een klimaatbegroting toegevoegd. Dat is positief en geeft hoop. Zeker omdat het de laatste jaren lastig was de begroting voor belangrijke zaken te sluiten. Klimaat en duurzaamheid kregen daardoor niet de prioriteit die absolute noodzaak is. Dat vinden niet alleen wij, maar ook duizenden wetenschappers.

De klimaatbegroting

De Heerlense mitigatie- en adaptatiedoelen vóór 2022 staan er. Maar de realisatie ervan?

Laat ik er even een aantal benoemen.

De installatie van zonnepanelen binnenstad? Realisatie 0.

Windenergie? Realisatie 0.

Algemene energiebesparing? U raadt het al: realisatie 0.
Het lijkt er dus niet op dat de gevaren van klimaatverandering en de urgentie van te nemen maatregelen aangevoeld worden.

Nog enkele punten. Het is van het grootste belang dat onze huizen worden geïsoleerd met het oog op ons welbevinden én op de noodzakelijke energiebesparing tijdens koude-, maar zeker ook tijdens zomerse hitteperiodes. Ook daar weer: 0% gerealiseerd qua energiebesparing en verduurzaming van woningen.

Natuurlijk we hebben de woonwijzerwinkel met een heleboel informatie over verduurzaming. Een uitstekend initiatief. Maar of dit voldoende is…?

De begroting is een publiek boekwerk. Om het voor iedereen begrijpelijk te maken zijn tabellen toegevoegd in de klimaatbegroting. Dat is echter niet goed gelukt. Ons is niet duidelijk hoe de tabellen gelezen moeten worden. Zo wordt bijvoorbeeld geen hoeveelheid genoemd in de CO2-uitstoottabel. Ook staat nergens vermeld waar de cijfers vandaan komen. Bovendien is het onduidelijk hoe de blauwe staafkolommen berekend worden.

Groen
Nu we het over kleuren hebben: meer groen in de gemeente is goed. 1000 bomen planten vanaf 2021 is al iets. Maar als we denken aan het provincieplan om binnen 8 jaar 1,1 miljoen bomen te planten, valt het Heerlense plan in het niet. Ook met het geld dat uitgetrokken wordt voor ‘meer groen’, bijna €1,8 miljoen, valt meer te doen dan 1000 bomen planten. Wij willen het college daarom oproepen meer te doen en meer bomen te planten. Bijvoorbeeld door het planten van een geboorteboom voor iedere nieuwe Heerlenaar. Iedereen in Heerlen verdient het om op te groeien in een groene omgeving. Het lijkt ons niet dat iemand hier tegen kan zijn. Daarom dienen wij hiervoor een motie in.

Draagvlak

Klimaatverandering en verlies van biodiversiteit zijn geen problemen die passen tussen centrum-bad en riolering. Deze zijn van een andere orde, ze bedreigen ons leven en al het andere leven op de wereld. Dus laten we onze inwoners meenemen in de urgente noodzakelijke transitie waar we nu voor staan. Immers, alleen samen krijgen we de klimaatcrisis onder controle. Maar hoe?

Als gemeente zijn wij wettelijk gehouden inwoners in te lichten over mogelijke maatregelen. ‘Knowledge is power’. En power: dat leidt weer tot draagvlak. Laten we het daar samen als Heerlenaren onder elkaar over hebben. Voorlichting op alle mogelijke manieren, op alle niveaus, bij voortdurende herhaling. Heerlen is goed bezig met de filmpjes over allerlei onderwerpen, maar klimaatzaken zijn tot nog toe onvoldoende aan de orde geweest.

Wij stellen daarom voor een goed, structureel communicatieplan op te stellen voor dit zo belangrijke onderwerp. Wij vragen de portefeuillehouder om met raadsleden een klankbordgroep klimaatcommunicatie in het leven te roepen. Daarbij kan ook gedacht worden aan een vorm van burgerparticipatie op korte termijn. Zo’n burgerberaad heeft elders in Europa met succes draagvlak creëert.

Wij willen daar graag een toezegging voor van de wethouder.

Duurzaamheid speelt nog te kleine rol in aanbestedingen

Gemeenten zijn vanaf 2015 verplicht duurzaam in te kopen. Trots meldde Heerlen dat er een nieuw contract was afgesloten voor groene energie.

Maar helaas, de gemeente is in zee is gegaan met een leverancier die werkt met niet-Nederlandse wind. Nederlandse wind was ietsje duurder geweest.

Door lokaal duurzame energie af te nemen zorg je als gemeente dat er nieuwe groene stroom wordt opgewekt (uit wind, zee en zon) en heb je dus invloed op de verduurzaming van Nederland. Dat kan oplopen tot 10% van de RES-doelstellingen als alle gemeentes meedoen.

Dieren

Voorzitter, wethouder Claessens heeft naast duurzaamheid ook dierenwelzijn in de portefeuille. Toch komt het woord “dier” geen enkele keer voor in de Begroting 2021. Ja, de hond wordt genoemd; in de vorm van ‘hondenbelasting’.

En deze belasting blijft hetzelfde in 2021. Terwijl deze bijna de hoogste van Nederland is en terwijl de draagkracht één van de laagste in Nederland is. Dit is niet fair tegenover hondenbezitters. Ook Heerlenaren met een klein budget moeten een hond kunnen hebben.
Ja, de gemeente heeft deze inkomstenbron nodig, vindt u, altijd weer dat gat in de begroting. Dus willen we iets doen aan hondenbelasting, dan moeten er ergens anders middelen worden opgehaald. Maar waar?

In Heerlen rijden ongeveer 40 000 auto’s rond. Niet alleen slecht voor gezondheid, milieu en klimaat, maar ook nemen deze veel openbare ruimte in. En dat onbelast! En dat terwijl we het straatbeeld willen vergroenen.
Huizen nemen ook veel openbare ruimte in. Maar wonen is een grondrecht, en daar betalen we wel onroerendgoedbelasting voor.
Om afschaffen van de hondenbelasting te compenseren stellen we buiten de reeds bestaande parkeertarieven in het centrum een rijdendezaakbelasting voor, voor elke in de openbare ruimte geparkeerde auto. Uiteraard met uitzonderingen naar draagkracht en mindervaliden.

Sociaal Domein

Nu we het hebben over draagkracht. Wordt het geen tijd voor een experiment met regelarme bijstand in Heerlen?
Heerlen kent een groot aantal inwoners dat het financieel niet breed heeft. Door corona neemt dit alleen maar toe. Toch blijft het verminderen van uitkeringslasten voor een belangrijk uitgangspunt voor het college (blz.82). Terug aan werk helpen, gaat samen met veel verplichtingen. Juist dit zorgt voor veel stress. Hierdoor zijn de zorgkosten meetbaar hoger, leerprestaties minder en de mogelijkheden om vooruit te denken aanzienlijk verkleind. Wat vindt de wethouder van een regelarme bijstand-expirment? Graag een reactie.

Bewindvoering

Voorzitter, dan de bewindsvoeringvergoeding. Als je schulden hebt met een inkomen tussen 100%/120% van de bijstandsnorm dan vervalt de vergoeding voor bewindvoering (Blz. 97). Daar kun je geen helemaal geen bewindvoering van betalen!
Wij denken dat dit leidt tot nog meer schulden. En: extra stress met effecten op gezondheid en ontwikkeling.

Dit betekent weer: extra kosten, voor de Kredietbank Limburg en de gemeente. Wij draaien dan op voor mensen in de schuldsanering. Dit kan niemand willen. Immers, op korte termijn betekent dit misschien een bezuiniging van € 770.000,00; maar op langere termijn een ongekende kostenverhoging hiervan. Zowel voor ons als voor de armlastige heeft dit dus een averechts effect.

Eergister publiceerde het NIBUD nog: de hoogte van bijstand en minimumjeugdloon zijn niet meer van deze tijd zijn. Deze moeten omhoog. Zij adviseren zelfs tot versnelde aanpassing en om gemeenten meer ruimte te geven om hun inwoners ruimhartig te ondersteunen.

Wij vragen het college om deze bezuiniging op bewindvoeringsvergoeding terug te draaien.

Onderwijs

Op onderwijs wordt bezuinigd. Het voornemen is om het budget “overige uitgaven onderwijs” te versoberen met een bedrag van € 100.000,00. (Blz. 67). Hiermee vervalt de ruimte voor incidentele of innovatieve initiatieven t.a.v. huisvesting.

Wij vragen vraagt het college welke andere consequenties er zijn als gevolg van dit voornemen? Zeker met de coronacrisis zijn innovatieve initiatieven voor onderwijshuisvesting (denk aan ventilatie) juist zeer gewenst! Wij vragen u deze bezuiniging terug te draaien.

Bijna tot slot, een waarschuwing

Voorzitter, wel willen wij nog een waarschuwing geven. Dit voor het uitbesteden van de toegangsteams Jeugd aan JenS en de begeleiding van kandidaten naar werk aan WSP Parkstad (Blz. 22, 23 en 89 en 94). Hiermee loopt de gemeente het risico om de controle kwijt te raken over inhoudelijke en financiële verantwoordelijkheid van de gemeente. Dit is lastig weer terug te draaien als e.e.a. niet loopt zoals verwacht.

Nog even dit

We begrijpen dat het college snel wil kunnen handelen en daarom mandaat vraagt om over een reservepost van 1.5 miljoen te kunnen beschikken. Wij zijn echter van mening dat er nooit reden is om een bedrag groter dan €50.000 uit te moeten geven zonder raadsbesluit.
Wij, de raad, staan aan het hoofd van het gemeentebestuur.
Wij, de raad, zijn democratisch gelegitimeerd.
Daarom gaan wij, de raad, over wat er met het budget gebeurt.
Anderhalf miljoen uitgeven zonder raadsbesluit is voor ons daarom ondenkbaar.
Eventueel kan een extra raadszitting gepland worden. Maar zonder raadsinstemming; nee, dat kan niet.
Wij vragen daarom een toezegging van het college dat enkel over de reserve wordt beschikt na een raadsbesluit. En niet op eigen initiatief van het uitvoerend orgaan.

En dan nog de roze impuls
Voorzitter, tot slot.

Na onze motie over Roze Zaterdag is er nogal wat heen en weer gecorrespondeerd.

Het is tijd om in Zuid-Limburg weer een Roze-Zaterdag-stad te hebben in 2023. Waar kan dat beter dan in Heerlen evenementenstad?

Dit evenement sluit prachtig aan nu Heerlen de LocaleInclusieAgenda heeft bekrachtigd. We zetten als stad daarmee diversiteit duidelijk op de kaart. Dat is en blijft nodig.

Door het verschuiven van de komende twee edities zal de toewijzingsprocedure voorjaar 2021 worden opgestart. Wij roepen u nogmaals op om in gesprek te gaan met Stichting Roze Zaterdag, COC Limburg, Provincie Limburg. Voordat u nee zegt vragen wij u in contact te treden met de Provincie v.w.b. financiering.

Graag een toezegging van de wethouder.

Tot zover!